Pokłon feretronów - kaszubska tradycja katolików

POKŁON FERETRONÓW

http://www.national-geographic.pl/ludzie/
kaszubski-poklon-czyli-czym-jest-taniec-feretronow

Pokłon feretronów to bardzo specyficzny element kaszubskiej tradycji pielgrzymkowej, który polega na wykonywaniu pokłonów feretronami niesionymi przez pielgrzymów. Te - często podobne do tańców - ruchy to pokaz odbywający się przed świątyniami, krzyżami, kaplicami, a nawet ołtarzami polowymi. Są efektowne i jednocześnie dla wielu kuriozalne lub przestarzałe. Jedni widzą w nich intrygujący obrzęd religijny wychwalający Boga, a inni zwykłą głupotę lub satyrę. Zarówno jednym, jak i drugim polecam poniższy artykuł, który jest niejako wyjaśnieniem, czym feretrony i pokłon nimi tak naprawdę jest i skąd się wziął na nie pomysł.

Historia

Feretronowe pokłony są bezpośrednio związane z pielgrzymkami i ich tradycją. Z pielgrzymkami natomiast powiązane są dni odpustowe w parafiach, gdyż to właśnie wtedy największe rzesze pielgrzymów przybywają by wspólnie świętować. W kaszubskich świątyniach więc, wszystko to razem ze sobą się bardzo ściśle łączy.
Wśród najważniejszych i najczęściej wymienianych miejscowości, gdzie pokłony feretronów są bardzo popularne wymienić można:
- Wejherowo z pięcioma odpustami: w pierwszą niedzielę po święcie Wniebowstąpienia Pańskiego, Trójcy Przenajświętszej, Uzdrowienia Chorych, Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i Podwyższenia Krzyża Świętego - pielgrzymi odwiedzają tam Kalwarię Wejherowską;
- Swarzewo: z odpustami w pierwszą niedzielę po święcie Matki Boskiej Szkaplerznej (16 lipca) i święcie Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września) - w którym uroczystości odbywają się w Sanktuarium Matki Bożej Królowej Polskiego Morza;
- Sianów - gdzie znajduje się Sanktuarium Królowej Kaszub
- Wiele - z Kalwarią Wielewską;
- Rumię
- Luzino
- Kościerzynę
- Matemblewo.
To właśnie tradycja pieszego pielgrzymowania do tych miejsc rozwinęła na Kaszubach obrzęd pokłonów feretronów, które do miejsca docelowego niesione są całą drogę.

Nie wiadomo dokładnie skąd wzięła się tradycja "machania" feretronem. Chodzi o to, żeby oddać pokłon na powitanie, np. przechodząc obok kapliczki, czy na pożegnanie. (Eugeniusz Pryczkowski, działacz kaszubski)

Historia tradycji pokłonów feretronów nie została dotychczas szczegółowo zbadana. Nie wspomina o tym zwyczaju o. Grzegorz Gdański OFM, autor „Kroniki Klasztoru Franciszkanów Ściślejszej Obserwancji w Wejherowie w latach 1633-1676” ani nie pisze o nich autor wydawanego od 1701 roku modlitewnika kalwaryjskiego. Jednak uważa się, że tradycja ta liczy co najmniej 300 lat.

Pokłon

http://wejherowo.naszemiasto.pl/artykul/
odpust-na-kalwarii-wejherowskiej-taniec-
feretronow-zdjecia,4131586,artgal,t,id,tm.html

Pokłon feretronów tradycyjnie odbywa się na zakończenie świętowania uroczystości odpustowych. Jest to bardzo rozbudowany obrzęd pożegnania wszystkich zebranych pielgrzymów wykonywany na zakończenie uroczystej mszy świętej. Delegacje dzierżące feretrony - mogą to być zarówno mężczyźni jak i kobiety - zwani obraźnikami lub obraźniczkami - ustawiają się w kolejności wymarszu pielgrzymek z danego sanktuarium. 

Pozornie chaotyczne ruchy feretronów to w rzeczywistości ściśle określony rodzaj gestów, wśród których najczęstszymi są: znak krzyża - będący gestem błogosławieństwa, znak koła - wychwalający nieskończoność i doskonałość Boga oraz pokłon - obrazujący dziękczynienie i pozdrowienie. Każdy pokłon jest dwuczęściowy. Najpierw wykonywane są podrzuty, a później obowiązkowo pokłon, znak krzyża, aż wreszcie feretronem zataczane jest koło. Grupy obraźników poza elementami obowiązkowymi przygotowują również inne gesty, niejednokrotnie tworzące skomplikowany i bardzo dynamiczny układ. Poza podrzutami mogą to być machnięcia i skłony. Wszystkie ruchy zwykle są wykonywane do podkładu muzycznego, który sprawia, że całość pokazu jest jeszcze bardziej efektowna, dostosowana do taktu "intrady". Co ciekawe pokłony niekoniecznie wykonywane są w rytm utworów religijnych, bardzo często jako tło muzyczne wykorzystywane są światowe przeboje, tu nierzadko grane przez orkiestrę. Ponieważ feretrony bywają bardzo ciężkie - te największe potrafią ważyć nawet ponad 100 kg - to głębokie skłony i pochylenia feretronem pod kątem bardzo zbliżonym do prostego, wymagają nie lada umiejętności i siły fizycznej.
Różne grupy obraźników rywalizują między sobą, a ich układy pokłonów są de facto pokazem ich pomysłowości i sprawności. Wierni nagradzają ich trud oklaskami i bardzo często wybierają spośród zespołów ten najlepszy. Ponadto samym pokłonom feretronów towarzyszą też podobne ruchy wykonywane krzyżami i chorągwiami, które również niesione są w procesjach pielgrzymkowych.
Celem pokłonów jest wyrażenie hołdu mijanym miejscom i obiektom kultu, a sam rytuał jest wykonywany z ogromną czcią i namaszczeniem.
Tradycja pokłonu feretronów błędnie bywa nazywana tańcem feretronów. Pomimo towarzyszącej ruchom muzyki, te dynamiczne ruchy nie są pokazem rozrywkowym, a symbolicznym podziękowaniem i bardzo religijnym przeżyciem dla każdego obraźnika biorącego w nim czynny udział.

Feretron

http://www.kryspinow.va1.pl/
feretron-kryspinow-odnowiony/

Czym tak naprawdę jest feretron?
To bardzo ciężki, dwustronny, przenośny obraz religijny, najczęściej z podobizną świętego lub patrona parafii. Zwykle przedstawia Maryję, Jezusa Chrystusa lub patronów grup feretronowych, np. Józefa - patrona ojców lub św. Izydora - patrona rolników. Obrazy oprawione są w bardzo ozdobne ramy i mocowane są do drewnianych drzewców, które umożliwiają niesienie ich przez cztery osoby. Feretronem może być poza obrazem malowanym również płaskorzeźba, a nawet figura na podstawie. Są one niemal nieodłącznym elementem katolickich pielgrzymek i procesji, podczas których są noszone i wykorzystywane podczas obrzędu pokłonu feretronów.

Są feretrony, które niosą tylko panny, tylko kawalerowie, albo tylko ojcowie. Jak np. kawaler się żeni, to jest taka fajna tradycja, że ekipa odprowadza go z feretronem pod sam kościół. (Marek Stenzel z Żukowa)